Zeytine Dair

MİLAS’TA ZEYTİN BİR BAŞKA ÇİÇEKLENİR

Deniz Tanrısı Poseidon ile Bilgelik Tanrıçası Athena arasında bir şehir üstüne anlaşmazlık yaşanır. Baş tanrı Zeus bu anlaşmazlığı gidermek için ikisi arasında bir yarışma düzenler; ikisinden de insanlara yararlı olacak birer hediye vermelerini; insanlar kimin verdiği hediyeyi seçerlerse buraya onun isminin verileceğini söyler.

Poseidon üç dişli çatalını kayaya vurur ve denizlerden 4 muhteşem at çıkarır. “Bu atlarla dünyanın her yerine gider, ordular kurar, fetihler yaparsınız.” der. Athena ise mızrağını yere saplar ve Zeytin Ağacını çıkararak “Bu ağaç yüzyıllarca yaşar, meyvesini yeşilken de siyahken de yersiniz, meyvesinden yağ yapar, yağından ateş yakarsınız” der.

İnsanlar Athena’nın hediyesini seçerler. Şehre de onun ismi verilir.

Hz. Adem 900 küsür yaşlarındayken öleceğini hissettiğinde oğlu Şit’i tüm insanların bağışlanmasını dilemek üzere Cennete gönderir. Cennet bahçelerinin bekçiliğini yapan melek, Bilgi Ağacı’ndan üç tohum koparıp Şit’e verir. Babası öldüğünde bu tohumları ağzına koyarak defnetmesini söyler. Hz. Adem ölüp Tabor Dağı’na gömüldüğünde orada üç ağaç yeşerir; selvi, sedir ve zeytin. Üçünden ilk yeşereni zeytindir.

Eski Ahit’e göre tufan durulduktan sonra Hz. Nuh gemisinin penceresinden beyaz bir güvercin salar. Güvercin gagasında zeytin dalıyla döner, anlarlar ki tufan sona ermiştir

Hz. İsa’nın göğe yükseldiğine inanılan Kudüs’teki Zeytin Dağı’ndaki bahçede o zamandan kalma zeytin ağaçları bugün hala yaşamaktadır.

Kuran ise zeytinin (İncirle birlikte) insanlığa bir hediye olarak Sina Dağı’na Cennetten indirildiğini yazar. İslam’ın Kutsal Kitabı çok defa zeytin ağacı üstüne yemin eder. Kuran’a göre zeytin mübarektir ve ne doğuya ne de batıya aittir. “Zeytinyağı ateşe dokunmasa bile ışık çıkaracak gibi berraktır.” der.

En eski zeytin fosilleri MÖ 2000’lere gider. Ağacı ehlileştiren Samiler’dir. Arkeolojik kalıntılarda zeytin ve zeytinyağı kalıntıları, yaprak işlemeler ve yağ teknolojisi izleri Girit Knossos Sarayı’nda, Mısır Sakkarah Piramidinde, mumyalarda, Kudüs Süleyman Tapınağı’nda, Babil’de, eski Yunan’da, Urla Limantepe’de, Salihli Sardes’te, Kumkuyu Akkale’de, Silifke’de bulunmuştur.

Zeytin, eskiçağlardan beri kutsama, aydınlatma, yemek, sağlık, tedavi, temizlik, savaş malzemesi, güzellik, odun, tabak, kaşık, çatal, tespih, kolye, konserve, sabun, gübre, yakacak amaçlarıyla kullanılmaktadır. Yaprakları barış, zafer, zenginlik simgesidir.  Zeytindalı paralarda simge olarak kullanılır, zeytindalı taçlar, zaferlerde ve spordaki birinciliklerde zafer simgesidir.

Zeytin Ağacı bolluğun, adaletin, sağlığın, barışın, zaferin, gururun, bilgeliğin, aklın, ölümsüzlüğün, arınmanın ve yeniden doğuşun simgesidir. Tüm kutsal kitaplarda, binlerce yıllık öykülerde, masallarda hep onun adı geçer.

Muğla, özellikle de Milas muhtemelen zeytinin bu tarihine en başından beri eşlik eden şanslı yerlerden biridir. Doğal bitki örtüsü olan çam ve zeytin ağaçları Muğla’nın mavi denizinin bittiği noktadan başlayarak adeta sevişircesine iç içe geçerler; birinin bittiği yerde bir diğeri başlar.

“Dağlarından bal, ovalarından yağ akan” Milas’ta gün geçmesin ki tarihi bir zeytinyağı işliği bulunmasın. Adeta bir zeytincilik açıkhava müzesi olan şehir ve çevresinde yüzyıllara tanıklık etmiş anıt ağaçlar, tarih boyu zeytinyağı elde etmek üzere kullanılmış tüm teknolojiler sanki sergilenir gibi dağılmışlardır. Kimi bir dağ başında zeytin kırma taşı olarak karşınıza çıkar, kimi şehir içinde Kavaklı Muhitinde 80-100 yıllık bir zeytinyağı fabrikası, kimi de Balçık Mevkiinde son sistem bir kontinü tesis.

Eski ya da yeni, genç ya da yaşlı, Milas’taki ağaçlar, tesisler ve insanlarla karşılaştığınızda aynı hissi, dinginliği, huzuru, gururu siz de hissedeceksiniz; “Bize verilmiş olan hediyenin farkındayız, bu dünyanın en bereketli, en güzel topraklarında tarih var olduğundan beri dünyanın en güzel zeytinyağını biz üretmekteyiz, zeytin ağacına hak ettiği saygıyı en çok biz göstermekteyiz.”

Çok zaman düşünürüm; acaba bu kutsal ağaç Ege’nin bu temiz, güzel insanlarına hediye olarak mı verilmiştir, yoksa kıymetini en iyi Egeli bileceği için zeytin mi mükafatlandırılmıştır Tanrı tarafından.

 

“olea prima arborum umnium est”
zeytin tüm ağaçların ilkidir

 

 

Zeytin

Zeytin su, protein, yağ, selüloz, fosfor, kükürt, kalsiyum, klor, demir, bakır, manganez, A,C,D,E ve K vitaminlerinden meydana gelmiştir. 100 gram zeytinde 224 kalori vardır. 100 gram zeytinyağında 30 miligram E vitamini bulunmaktadır. Bileşiminden de anlaşılacağı gibi çok besleyici bir gıdadır. Zeytinin et kısmında % 10-25, çekirdeğinde % 25-50 oranında yağ vardır. Zeytin ağaçları 700-2000 yıl kadar yaşayabilirler.

 

Zeytinyağı Sağlıktır

  • Zeytinyağının insan sağlığında özellikle kalp ve damar hastalıklarındankorunmada etkili olması, tekli, doymamış bir yağ olmasındandır.
  • Zeytin ve zeytinyağında hücre yenileyici ve yaşlanmayı geciktirici ‘’Oleuropein’’ maddesi bulunur. Bu madde birçok gelişmiş ülkede kansere karşı yapılan ilaçlarda kullanılmaktadır.
  • İçerdiği “Polyphenols” adlı bitkisel antioksidan ile hücreleri kanserden korur, tekil doymamış yağ oranı kansere karşı etkilidir.
  • Zeytinyağını diğer bitkisel yağlardan ayıran en önemli özellik, oleik asit zenginliğidir. Bu asit özellikle meme kanserini tetikleyen (Her-2/ Neu) veya (ERB B-2) kötü genlerini durdurma özelliğine sahiptir.
  • Sindirim sistemi hastalıklarında da zeytinyağı önerilir. Çünkü zeytinyağı vücutta biriken toksinlerin dışarı atılmasını sağlayan tamamen doymamış yağ asitleri içerir.
  • Kandaki iyi huylu kolesterol (HDL) düzeyini arttırır,
    kötü huylu kolesterolü (LDL) düşürür.
  • Çocuklarda beyin ve kemik gelişimini hızlandırır.
  • E vitamini sayesinde yaşlanma etkilerini azaltma ve doku yenileme özelliği taşır.
  • Kireçlenmeyi önlemede büyük rol oynar.
  • Cansız saçların kuvvetlenmesini sağlar.
  • Zeytinyağı unutkanlığı önler. Akdeniz ülkelerinde yaşayan ve yemeklerinde çoğunlukla zeytinyağı kullanan toplumların 65 yaş üzeri yetişkinlerinde hatırlama oranının diğer ülke yetişkinlerine göre çok daha fazla olduğu saptanmıştır.
  • Zeytinyağı hipertansiyon gibi hastalıklara karşı etkili sonuçlar verir.
  • Safra kesesi hastalıklarında, karaciğerin temizlenmesinde, şişkinliklerin giderilmesinde, kan çıbanı ve ekzemanın tedavisinde, raşitizm hastalığı ve saç dökülmesinde haricen zeytinyağı kullanılmıştır.
  • Özellikle tadı acımtırak olan düşük asitli sızma zeytinyağı iyi bir ağrı kesicidir.

ZEYTİNYAĞINI SAĞLIĞINIZ İÇİN KULLANABİLECEĞİNİZ ALANLAR

  • Yüksek tansiyon için: 15-20 kadar taze ya da kuru zeytin yaprağını 300 gr. suda 15 dakika kaynatın. Süzgeçten geçirip suyunu alın. Üzerine biraz şeker ilave edin. 15 gün boyunca sabah akşam sıcak için.
  • Sürekli kabızlık çekenler: Sabahları aç karnına 1-2 kaşık zeytinyağını deneyiniz, zeytinyağı iyi bir “laksatif”tir
  • Oruç tutanlar: Sahurda bir çorba kaşığı zeytinyağı içmek bağırsak ve safra kesesini rahatlatacaktır.
  • Ağrı, romatizma, ayak bileği dönmesi, adale incinmesine karşı: 200 gr. doğranmış taze çiçek ve yaprak, 100 gr. sarıpapatya ile 1 kilo zeytinyağını arada sırada karıştırarak 2 saat süreyle bir 1benmari içinde kaynattıktan sonra içindekileri süzünüz ve acı veren yeri derinlemesine ovuşturunuz.
  • Romatizma ağrıları için: Dövülmüş kuru defneyapraklarını zeytinyağı içinde sulandırıp macunlaştırınız, ağrıyan yerin üzerine bolca sürünüz.
  • Deri yırtılmaları veya kesiklerde: Zeytinyağını, arı balmumu, doğranmış soğan ve kuyruk yağı ile karıştırarak “yara merhemi” olarak kullanabilirsiniz.
  • Soğuktan dudaklarınız çatlamasın diye üzerine biraz zeytinyağı sürün. Kuru ve çatlak elleriniz üzerine biraz zeytinyağı sürünüz. Yorgun ayaklar için banyo sonrasında eşit ölçüdeki zeytinyağı ve limonsuyu ile 10 dakika ovuşturunuz.
  • Zeytinyağını çok az tentürdiyotla karıştırarak ucuz ve sağlıklı bir güneş yağı elde edebilirsiniz.
  • Sütü kesilen anneler için: Bir fincan yağsız inek sütüne bir çay kaşığı zeytinyağı katıp, sütten kesilen bebeğe veriniz. Anne sütü gibi doğal bir besindir, çünkü zeytinyağı anne sütüne yakın miktarda linoleik ve linolenik içerir.
  • Bir ziyafet öncesi ve sonrası birer kaşık zeytinyağı içebilirsiniz. Zeytinyağı mide zarını örtüp alkolün işlemesini önleyeceği gibi, karışık içkilerin yol açtığı sarhoşluğu bir ölçüde azaltır. Safra salgısını arttırarak hazmı kolaylaştırır.
  • Zeytin yaprakları kaynatılarak suyunun içilmesi hâlinde iyi bir idrar söktürücüdür.
  • “Kafa sağlığınız için”  gıcırdayan kapılarınıza zeytinyağı sürebilirsiniz.

 

ZEYTİNYAĞINI GÜZELLİĞİNİZ İÇİN KULLANABİLECEĞİNİZ ALANLAR

  • Beyaz dişler için: Dişetlerinizi zeytinyağı ile çalkalayınız ve uzunca bir süre ağzınızda tutunuz.
  • Parlak ve yumuşak saçlar için: Bir yumurta sarısını, 1 kaşık zeytinyağı, 1 limonun suyu ve yarım bardak bira ile karıştırınız ve saçlarınıza uygulayınız. Bir süre bekleyiniz. sonra da başınızı sabun yada şampuanla yıkayınız. 2 kahve kaşığı zeytinyağı, 1 kaşık risin ve 10 damla kekiközünden hazırlanan bir karışım yapabilir saçlarınıza friksiyon ile uygulayabilir, saçlarınızı parlaklaştırabilirsiniz.
  • Kepeğe karşı: 20 gr. risin, 20 gr. kolonya ile 150 gr. zeytinyağını karıştırıp saçlarınıza friksiyon yapabilirsiniz.
  • Kuru cildi nemlendirmek için: Sızma zeytinyağı ile iyice ezilmiş avakado meyvası hamurunu yüzünüze sürüp 10-15 dakika bekletiniz. Sonra yüzünüzü yıkayınız.
  • Yüz kırışıklıkları için: Haftada 2 kez, yatmadan önce zeytinyağı ve limon karışımı ile yüzünüze masaj yapabilirsiniz.
  • Kol ve bacaklara yumuşaklık kazandırmak için: Kalın tuzla karıştırılmış zeytinyağı ile masaj yapınız, sıcak su ile yıkayınız.
  • Güneşten koruyucu krem olarak saf zeytinyağı sürebilirsiniz.
  • Kolay çizilen veya kırılan tırnaklara karşı: Parmaklarınızı 5-10 dakika zeytinyağında tuttuktan sonra, iyotlu alkol ile ovuşturunuz.
  • Parmaklarda oluşan nasıra karşı: Zeytinyağı ve sarımsak veya kuru soğanla hazırlayacağınız merhemi üzerlerine sürünüz.
  • Banyodan sonra cilde zeytinyağı ile yapılan masaj, hücrelerin yenilenmesine yardımcı olmaktadır.

 

Kaliteli Zeytinyağı Elde Edebilmek İçin

  • Düşük asitli ve zengin aromalı zeytinyağı elde edebilmek için zeytinleri erken hasat ediniz.
  • Zeytin hasadını mutlaka makine ya da elle yapınız, çünkü hasar görmüş zeytinler daha çabuk bozularak yağ kalitesini düşürürler.
  • Zeytini toplarken toprakla temas etmemesini sağlayınız.
  • Topladığınız zeytini yaprak, dal gibi maddelerden arındırınız.
  • Zeytini topladığınızda çuval yerine plastik kasalara koyunuz.
  • Dip ve baş zeytinlerini mutlaka ayrı ayrı sıktırınız.
  • Zeytinlerin en kısa zamanda, mümkünse topladığınız gün sıkılmasını sağlayınız.
  • Üretilen Zeytinyağının kalitesinin korunabilmesi için Zeytin sıkılırken tesisteki işleme suyunun 40o’yi, zeytin hamuru sıcaklığının ise 25o’yi aşmaması gerekmektedir.

Üretilen Zeytinyağının Kalitesini Koruyabilmek İçin

  • Zeytinyağını Gıda Tüzüğüne uygun kaplara koyunuz.
  • Kullanacağınız kabın temiz olması çok önemlidir; çünkü Zeytinyağı çok iyi bir koku tutucusudur.
  • Zeytinyağı en çok toprak, cam ya da krom kaplarda rahat eder.
  • Güneş ışığından ve sıcaktan koruyunuz. Saklama için en uygun sıcaklık 14o-15o C’dir.
  • Zeytinyağı hava ile uzun süre temas ettiğinde asidi yükselir ve bozulmaya başlar; o yüzden saklama kabının kapağı kapalı tutulmalıdır.
  • Unutmayınız ki Zeytinyağı bir “Meyve Suyu”dur; her daim tazesi makbuldür. Fakat siz gene de ürettiğiniz yağları iki yıl boyunca afiyetle tüketebilirsiniz.

 

ZEYTİN

ÇEŞİTLERİ

ZEYTİNİN OLUŞUM DÖNEMLERİ
Çiçeklenme Zamanı Meyve Bağlama Zamanı Yeşil Olma Zamanı Siyah Olma Zamanı
Memecik 16 Mayıs – 6 Haziran 20 Mayıs- 11 Haziran Ekim’in ilk yarısı 15 Kasım – 15 Aralık
Memeli 21 Mayıs – 9 Haziran 25 Mayıs- 15 Haziran Ekim’in ilk yarısı 15 Kasım – 15 Aralık
Ayvalık (Yağlık) 16 Mayıs – 9 Haziran 20 Mayıs-15 Haziran 15-30 Ekim 15 Kasımdan sonra
Çakır 13 Mayıs – 9 Haziran 18 Mayıs-15 Haziran Ekim’in ikinci yarısı 15 Kasım-Aralık
Çilli 13 Mayıs – 4 Haziran 18 Mayıs- 9 Haziran Ekim’in ikinci yarısı 15 Kasım – 15 Aralık
Domat 16 Mayıs – 6 Haziran 20 Mayıs- 10 Haziran Ekim’in ikinci yarısı 15 Kasım- Aralık
Gemlik 12 Mayıs – 9 Haziran 16 Mayıs- 13 Haziran 20 Ağustos -10 Eylül 1-15 Kasım
Halhalı 16 Mayıs – 3 Haziran 21 Mayıs-10 Haziran Ekim’in ikinci yarısı Kasım ayının son haftası
İzmir

(Sofralık)

16 Mayıs – 9 Haziran 20 Mayıs – 14 Haziran Eylül sonu- Ekim başı Kasım ayının ilk yarısı
Kilis

(Yağlık)

20 Mayıs – 4 Haziran 25 Mayıs – 9 Haziran Ekim ayı Kasım ayının ikinci yarısı
Kiraz 20 Mayıs – 9 Haziran 25 Mayıs – 14 Haziran Ağustos sonu– Eylül’ün ilk yarısı Kasım ayının ilk yarısı
Manzanilla 25 Mayıs – 5 Haziran 25 Mayıs – 5 Haziran Ekim Kasım ayının ilk haftası
Nizip

(Yağlık)

9 Mayıs – 15 Haziran 25 Mayıs-18 Haziran Eylül sonu-Ekim başı Kasım
Tavşan

 Yüreği

15 Mayıs – 6 Haziran 20 Mayıs – 10 Haziran Ekim’in ilk haftası Kasım ayının ikinci yarısı
Uslu 12 Mayıs – 4 Haziran 25 Mayıs – 9 Haziran Ağustos sonu-Eylül başı 1-30 Kasım

 

ZEYTİN AĞACI KADAR UZUN ÖMÜRLÜ, ZEYTİN TANESİ KADAR BEREKETLİ, ZEYTİNYAĞI KADAR SAĞLIKLI BİR HAYAT DİLEKLERİMLE,

Saygılarımla,

Uğur ÖZEN

Dededen, Babadan Zeytinyağcı

İnşaat Mühendisi (İTÜ)

TOBB Genç Girişimciler Kurulu Muğla İl Başkanı